Skip to main content

🌳 Kế Thừa - Extends

Chào mừng đến với bài học về Extends - kế thừa công thức từ quán chính trong Café!

🎯 Món Ăn Hôm Nay​

Tưởng tượng bạn mở chi nhánh cà phê:

  • Quán chính → Class cha (DoUong)
  • Chi nhánh → Class con (Latte, Mocha)
  • Thừa hưởng quy trình → Không cần viết lại
  • Tùy chỉnh riêng → Thêm đặc điểm mới

Đó chính là Extends - kế thừa thuộc tính và method!

🌳 Extends Là Gì?​

Extends = Kế thừa (class con thừa hưởng từ class cha)

// Class cha (Parent/Superclass)
public class DoUong {
    String ten;
    int gia;
    
    public void hienThi() {
        System.out.println(ten + ": " + gia + " VND");
    }
}

// Class con (Child/Subclass) kế thừa từ DoUong
public class Latte extends DoUong {
    String loaiSua;  // Thuộc tính riêng
    
    // Kế thừa: ten, gia, hienThi()
    // Thêm mới: loaiSua
}

☕ Ẩn Dụ Café:

  • Class cha = Quán chính (công thức gốc)
  • Class con = Chi nhánh (kế thừa + tùy chỉnh)
  • extends = Mở chi nhánh từ quán chính
  • super = Gọi về quán chính
  • Override = Điều chỉnh công thức riêng

📋 Cấu Trúc Kế Thừa​

public class ClassCha {
    // Thuộc tính và method của cha
}

public class ClassCon extends ClassCha {
    // Kế thừa tất cả từ cha
    // Thêm thuộc tính/method mới
    // Override method của cha
}

👨‍🍳 Câu Chuyện Trong Quán​

Tình huống 1: Kế Thừa Cơ Bản

// Class cha
public class DoUong {
    String ten;
    int gia;
    
    public DoUong(String ten, int gia) {
        this.ten = ten;
        this.gia = gia;
    }
    
    public void hienThi() {
        System.out.printf("☕ %s: %,d VND%n", ten, gia);
    }
}

// Class con kế thừa DoUong
public class CaPheNong extends DoUong {
    int nhietDo;  // Thuộc tính riêng
    
    public CaPheNong(String ten, int gia, int nhietDo) {
        super(ten, gia);  // Gọi constructor cha
        this.nhietDo = nhietDo;
    }
    
    // Method riêng
    public void kiemTraNhietDo() {
        System.out.println("🌡️ Nhiệt độ: " + nhietDo + "°C");
    }
}

// Sử dụng
public class TestKeThua {
    public static void main(String[] args) {
        CaPheNong latte = new CaPheNong("Latte", 50000, 80);
        
        latte.hienThi();        // Method từ cha
        latte.kiemTraNhietDo(); // Method riêng
    }
}

Output:

☕ Latte: 50,000 VND
🌡️ Nhiệt độ: 80°C

Tình huống 2: Phân Cấp Nhiều Tầng

// Tầng 1: Class gốc
public class SanPham {
    String ma;
    String ten;
    
    public SanPham(String ma, String ten) {
        this.ma = ma;
        this.ten = ten;
    }
}

// Tầng 2: Kế thừa SanPham
public class DoUong extends SanPham {
    int gia;
    
    public DoUong(String ma, String ten, int gia) {
        super(ma, ten);
        this.gia = gia;
    }
}

// Tầng 3: Kế thừa DoUong
public class CaPhe extends DoUong {
    String loaiHat;
    
    public CaPhe(String ma, String ten, int gia, String loaiHat) {
        super(ma, ten, gia);
        this.loaiHat = loaiHat;
    }
    
    public void hienThi() {
        System.out.printf("Mã: %s | %s | %,d VND | Hạt: %s%n",
            ma, ten, gia, loaiHat);
    }
}

// Sử dụng
public class TestPhanCap {
    public static void main(String[] args) {
        CaPhe espresso = new CaPhe("CP001", "Espresso", 45000, "Arabica");
        espresso.hienThi();
    }
}

📝 Công Thức Nấu (Code Examples)​

Ví Dụ 1: super - Gọi Constructor Cha​

public class NhanVien {
    String ten;
    int luong;
    
    public NhanVien(String ten, int luong) {
        this.ten = ten;
        this.luong = luong;
        System.out.println("✅ Tạo nhân viên: " + ten);
    }
}

public class Barista extends NhanVien {
    String chuyenMon;
    
    public Barista(String ten, int luong, String chuyenMon) {
        super(ten, luong);  // Gọi constructor cha
        this.chuyenMon = chuyenMon;
        System.out.println("☕ Chuyên môn: " + chuyenMon);
    }
    
    public void hienThi() {
        System.out.printf("👤 %s - %s: %,d VND%n",
            ten, chuyenMon, luong);
    }
}

// Sử dụng
public class TestSuper {
    public static void main(String[] args) {
        Barista nv = new Barista("Minh", 7000000, "Pha chế");
        nv.hienThi();
    }
}

Output:

✅ Tạo nhân viên: Minh
☕ Chuyên môn: Pha chế
👤 Minh - Pha chế: 7,000,000 VND

Ví Dụ 2: Kế Thừa Method​

public class QuanCafe {
    String ten;
    String diaChi;
    
    public QuanCafe(String ten, String diaChi) {
        this.ten = ten;
        this.diaChi = diaChi;
    }
    
    public void moC ua() {
        System.out.println("🏪 " + ten + " đang mở cửa");
    }
    
    public void dongCua() {
        System.out.println("🔒 " + ten + " đã đóng cửa");
    }
}

public class QuanCaPheVIP extends QuanCafe {
    int soGheVIP;
    
    public QuanCaPheVIP(String ten, String diaChi, int soGheVIP) {
        super(ten, diaChi);
        this.soGheVIP = soGheVIP;
    }
    
    // Method riêng
    public void phucVuVIP() {
        System.out.println("🌟 Khu VIP (" + soGheVIP + " ghế) sẵn sàng");
    }
}

// Sử dụng
public class TestMethod {
    public static void main(String[] args) {
        QuanCaPheVIP quanVIP = new QuanCaPheVIP("Java Café VIP", "Quận 1", 10);
        
        quanVIP.moCua();      // Từ cha
        quanVIP.phucVuVIP();  // Riêng
        quanVIP.dongCua();    // Từ cha
    }
}

Ví Dụ 3: Override Method​

public class DoUong {
    String ten;
    int gia;
    
    public DoUong(String ten, int gia) {
        this.ten = ten;
        this.gia = gia;
    }
    
    public void pha() {
        System.out.println("☕ Pha " + ten + " theo công thức chuẩn");
    }
    
    public int layGia() {
        return gia;
    }
}

public class Latte extends DoUong {
    public Latte(int gia) {
        super("Latte", gia);
    }
    
    // Override method pha()
    @Override
    public void pha() {
        System.out.println("☕ Pha Latte:");
        System.out.println("   1. Pha Espresso");
        System.out.println("   2. Thêm sữa nóng");
        System.out.println("   3. Tạo lớp foam");
    }
}

public class Mocha extends DoUong {
    public Mocha(int gia) {
        super("Mocha", gia);
    }
    
    @Override
    public void pha() {
        System.out.println("🍫 Pha Mocha:");
        System.out.println("   1. Pha Espresso");
        System.out.println("   2. Thêm chocolate");
        System.out.println("   3. Thêm sữa");
    }
}

// Sử dụng
public class TestOverride {
    public static void main(String[] args) {
        DoUong d1 = new Latte(50000);
        DoUong d2 = new Mocha(60000);
        
        d1.pha();
        System.out.println();
        d2.pha();
    }
}

Output:

☕ Pha Latte:
   1. Pha Espresso
   2. Thêm sữa nóng
   3. Tạo lớp foam

🍫 Pha Mocha:
   1. Pha Espresso
   2. Thêm chocolate
   3. Thêm sữa

Ví Dụ 4: super - Gọi Method Cha​

public class ThucDon {
    String ten;
    
    public ThucDon(String ten) {
        this.ten = ten;
    }
    
    public void hienThi() {
        System.out.println("📋 Thực đơn: " + ten);
    }
}

public class ThucDonDacBiet extends ThucDon {
    String[] monMoi;
    
    public ThucDonDacBiet(String ten, String[] monMoi) {
        super(ten);
        this.monMoi = monMoi;
    }
    
    @Override
    public void hienThi() {
        super.hienThi();  // Gọi method cha
        
        System.out.println("🌟 Món đặc biệt:");
        for (String mon : monMoi) {
            System.out.println("   - " + mon);
        }
    }
}

// Sử dụng
public class TestSuperMethod {
    public static void main(String[] args) {
        String[] dacBiet = {"Latte Lavender", "Mocha Mint"};
        ThucDonDacBiet menu = new ThucDonDacBiet("Thực đơn tháng 10", dacBiet);
        
        menu.hienThi();
    }
}

Output:

📋 Thực đơn: Thực đơn tháng 10
🌟 Món đặc biệt:
   - Latte Lavender
   - Mocha Mint

Ví Dụ 5: Protected Access Modifier​

public class DoUong {
    protected String ten;     // Truy cập được từ class con
    private int giaNhap;      // Không truy cập từ class con
    public int giaBan;        // Truy cập mọi nơi
    
    public DoUong(String ten, int giaNhap, int giaBan) {
        this.ten = ten;
        this.giaNhap = giaNhap;
        this.giaBan = giaBan;
    }
    
    protected int tinhLoiNhuan() {
        return giaBan - giaNhap;
    }
}

public class CaPheProTuoi extends DoUong {
    private int phiVanChuyen;
    
    public CaPheProTuoi(String ten, int giaNhap, int giaBan, int phiVC) {
        super(ten, giaNhap, giaBan);
        this.phiVanChuyen = phiVC;
    }
    
    public void hienThiThongTin() {
        System.out.println("Tên: " + ten);  // ✅ OK - protected
        // System.out.println("Nhập: " + giaNhap);  // ❌ Lỗi - private
        System.out.println("Bán: " + giaBan);  // ✅ OK - public
        
        int loiNhuan = tinhLoiNhuan() - phiVanChuyen;  // ✅ OK - protected method
        System.out.println("Lợi nhuận: " + loiNhuan);
    }
}

Ví Dụ 6: instanceof - Kiểm Tra Kiểu​

public class DoUong {
    String ten;
    public DoUong(String ten) { this.ten = ten; }
}

public class CaPhe extends DoUong {
    public CaPhe(String ten) { super(ten); }
}

public class TraSua extends DoUong {
    public TraSua(String ten) { super(ten); }
}

public class TestInstanceOf {
    public static void phucVu(DoUong doUong) {
        if (doUong instanceof CaPhe) {
            System.out.println("☕ Pha cà phê: " + doUong.ten);
        } else if (doUong instanceof TraSua) {
            System.out.println("🧋 Pha trà sữa: " + doUong.ten);
        } else {
            System.out.println("🥤 Pha đồ uống: " + doUong.ten);
        }
    }
    
    public static void main(String[] args) {
        DoUong d1 = new CaPhe("Latte");
        DoUong d2 = new TraSua("Trà sữa trân châu");
        DoUong d3 = new DoUong("Nước ép");
        
        phucVu(d1);
        phucVu(d2);
        phucVu(d3);
    }
}

Output:

☕ Pha cà phê: Latte
🧋 Pha trà sữa: Trà sữa trân châu
🥤 Pha đồ uống: Nước ép

🔥 Thực Hành Trong Quán​

Bài Tập 1: Hệ Thống Nhân Viên​

public class NhanVien {
    protected String ten;
    protected int luongCoBan;
    
    public NhanVien(String ten, int luongCoBan) {
        this.ten = ten;
        this.luongCoBan = luongCoBan;
    }
    
    public int tinhLuong() {
        return luongCoBan;
    }
    
    public void hienThi() {
        System.out.printf("👤 %s: %,d VND%n", ten, tinhLuong());
    }
}

public class BaristaChuyenNghiep extends NhanVien {
    private int soGioLamThem;
    private static final int GIA_GIO = 50000;
    
    public BaristaChuyenNghiep(String ten, int luongCoBan, int soGioLamThem) {
        super(ten, luongCoBan);
        this.soGioLamThem = soGioLamThem;
    }
    
    @Override
    public int tinhLuong() {
        return luongCoBan + (soGioLamThem * GIA_GIO);
    }
    
    @Override
    public void hienThi() {
        System.out.printf("☕ Barista %s:%n", ten);
        System.out.printf("   Lương cơ bản: %,d VND%n", luongCoBan);
        System.out.printf("   Làm thêm: %d giờ × %,d = %,d VND%n",
            soGioLamThem, GIA_GIO, soGioLamThem * GIA_GIO);
        System.out.printf("   Tổng: %,d VND%n", tinhLuong());
    }
}

// Test
public class TestNhanVien {
    public static void main(String[] args) {
        NhanVien nv1 = new NhanVien("Lan", 5000000);
        BaristaChuyenNghiep nv2 = new BaristaChuyenNghiep("Minh", 7000000, 20);
        
        nv1.hienThi();
        System.out.println();
        nv2.hienThi();
    }
}

Bài Tập 2: Quản Lý Đơn Hàng​

public class DonHang {
    protected String maDon;
    protected int tongTien;
    
    public DonHang(String maDon, int tongTien) {
        this.maDon = maDon;
        this.tongTien = tongTien;
    }
    
    public int tinhThanhToan() {
        return tongTien;
    }
    
    public void inHoaDon() {
        System.out.println("🧾 Mã đơn: " + maDon);
        System.out.printf("   Tổng: %,d VND%n", tongTien);
        System.out.printf("   Thanh toán: %,d VND%n", tinhThanhToan());
    }
}

public class DonHangVIP extends DonHang {
    private int phanTramGiam;
    
    public DonHangVIP(String maDon, int tongTien, int phanTramGiam) {
        super(maDon, tongTien);
        this.phanTramGiam = phanTramGiam;
    }
    
    @Override
    public int tinhThanhToan() {
        int giamGia = tongTien * phanTramGiam / 100;
        return tongTien - giamGia;
    }
    
    @Override
    public void inHoaDon() {
        super.inHoaDon();
        int giamGia = tongTien - tinhThanhToan();
        System.out.printf("   🌟 VIP giảm %d%%: -%,d VND%n",
            phanTramGiam, giamGia);
    }
}

⚠️ Lỗi Thường Gặp​

Lỗi 1: Quên Gọi super()​

public class Cha {
    String ten;
    public Cha(String ten) {
        this.ten = ten;
    }
}

// ❌ SAI: Không gọi super()
public class Con extends Cha {
    int tuoi;
    public Con(String ten, int tuoi) {
        // Thiếu super(ten);  ❌ Lỗi!
        this.tuoi = tuoi;
    }
}

// ✅ ĐÚNG: Gọi super()
public class Con extends Cha {
    int tuoi;
    public Con(String ten, int tuoi) {
        super(ten);  // ✅ OK
        this.tuoi = tuoi;
    }
}

Lỗi 2: Truy Cập private Từ Class Con​

public class Cha {
    private int giaTri;  // private
}

public class Con extends Cha {
    public void hienThi() {
        // System.out.println(giaTri);  // ❌ Lỗi! private
        // Dùng protected hoặc getter
    }
}

Lỗi 3: Đa Kế Thừa (Java Không Hỗ Trợ)​

// ❌ SAI: Java không cho phép đa kế thừa class
public class Con extends Cha1, Cha2 {  // ❌ Lỗi!
}

// ✅ ĐÚNG: Dùng interface
public class Con extends Cha implements Interface1, Interface2 {
}

Lỗi 4: Override Sai Signature​

public class Cha {
    public void pha(String mon) {
        System.out.println("Pha " + mon);
    }
}

// ❌ SAI: Khác tham số
public class Con extends Cha {
    @Override
    public void pha(String mon, int soLuong) {  // ❌ Lỗi! Khác signature
        // Đây là overload, không phải override
    }
}

// ✅ ĐÚNG: Cùng signature
public class Con extends Cha {
    @Override
    public void pha(String mon) {  // ✅ OK
        System.out.println("Pha " + mon + " theo cách mới");
    }
}

💡 Bí Quyết Của Barista​

  1. super() đầu tiên: Gọi constructor cha trước tiên
  2. protected cho con: Dùng protected nếu muốn con truy cập
  3. @Override rõ ràng: Luôn dùng @Override khi override
  4. Không đa kế thừa: Java chỉ kế thừa 1 class
  5. instanceof cẩn thận: Kiểm tra kiểu trước khi cast
  6. IS-A relationship: Chỉ kế thừa khi có quan hệ "là một"

🎓 Bạn Đã Học Được​

  • ✅ Extends = Kế thừa từ class cha
  • ✅ Class con có tất cả thuộc tính/method của cha
  • ✅ super() = Gọi constructor cha
  • ✅ super.method() = Gọi method cha
  • ✅ @Override = Ghi đè method cha
  • ✅ protected = Truy cập từ class con
  • ✅ instanceof = Kiểm tra kiểu object
  • ✅ Java không hỗ trợ đa kế thừa class

☕ Món Tiếp Theo​

Đã biết kế thừa! Giờ học về override chi tiết:

👉 Method Overriding - Ghi Đè Phương Thức

💡 Lời Khuyên Cuối: Kế thừa như mở chi nhánh - giữ công thức gốc nhưng tùy chỉnh theo từng nơi!