Chuyển tới nội dung chính

🔄 Lặp Linh Hoạt - While Loops

Chào mừng đến với bài học về While Loops - lặp theo điều kiện trong Café Âu!

🎯 Món Ăn Hôm Nay​

Tưởng tượng bạn là barista phục vụ khách:

  • Pha cà phê cho đến khi hết khách → Không biết trước số khách
  • Kiểm tra nhiệt độ nước → Đun cho đến khi đủ nóng (85°C)
  • Phục vụ khách đến khi đóng cửa → Điều kiện: còn giờ làm việc

Đó chính là While Loop - lặp theo điều kiện, không cần biết trước số lần!

☕ While Loop Là Gì?​

While Loop = Lặp khi còn điều kiện (làm đến khi hết việc)

// Pha cà phê cho đến khi hết khách
int khachDangCho = 10;

while (khachDangCho > 0) {
    System.out.println("☕ Pha cho khách thứ " + khachDangCho);
    khachDangCho--;  // Giảm số khách chờ
}

Cấu trúc:

while (điều_kiện) {
    // Công việc lặp lại
    // Phải cập nhật điều kiện!
}

☕ Ẩn Dụ Café:

  • while = "Trong khi còn..."
  • điều_kiện = Còn khách chờ? Còn nguyên liệu? Còn giờ làm?
  • {...} = Công việc phải làm
  • Cập nhật điều kiện = Giảm khách chờ, dùng hết nguyên liệu

👨‍🍳 Câu Chuyện Trong Quán​

Sáng nay, quán café đông khách bất ngờ:

Tình huống 1: Phục vụ hết khách chờ

int khachCho = 8;

System.out.println("🎯 Có " + khachCho + " khách đang chờ\n");

while (khachCho > 0) {
    System.out.println("☕ Đang phục vụ khách...");
    System.out.println("   Còn lại: " + (khachCho - 1) + " khách");
    khachCho--;
}

System.out.println("\n✅ Đã phục vụ xong tất cả!");

Tình huống 2: Đun nước đến nhiệt độ phù hợp

int nhietDo = 20;  // °C
int nhietDoMucTieu = 85;

System.out.println("🔥 Đang đun nước...\n");

while (nhietDo < nhietDoMucTieu) {
    nhietDo += 5;  // Tăng 5°C mỗi lần
    System.out.printf("🌡️  Nhiệt độ hiện tại: %d°C\n", nhietDo);
}

System.out.println("\n✅ Nước đã đủ nóng!");

🎉 Kết quả: While loop giúp xử lý công việc linh hoạt theo điều kiện!

📝 Công Thức Nấu (Code Examples)​

Ví Dụ 1: While Loop Cơ Bản​

public class PhucVuKhach {
    public static void main(String[] args) {
        int soKhach = 5;
        int khachDaPhucVu = 0;

        System.out.println("☕ BẮT ĐẦU PHỤC VỤ:\n");

        while (khachDaPhucVu < soKhach) {
            khachDaPhucVu++;
            System.out.println("✅ Khách " + khachDaPhucVu + ": Hoàn thành");
        }

        System.out.println("\n🎉 Đã phục vụ xong " + soKhach + " khách!");
    }
}

Output:

☕ BẮT ĐẦU PHỤC VỤ:

✅ Khách 1: Hoàn thành
✅ Khách 2: Hoàn thành
✅ Khách 3: Hoàn thành
✅ Khách 4: Hoàn thành
✅ Khách 5: Hoàn thành

🎉 Đã phục vụ xong 5 khách!

Ví Dụ 2: Kiểm Tra Nguyên Liệu​

public class KiemTraKho {
    public static void main(String[] args) {
        int caPhe = 500;      // gram
        int caPheMotLy = 18;  // gram/ly
        int lyDaPha = 0;

        System.out.println("📦 Bắt đầu pha với " + caPhe + "g cà phê\n");

        while (caPhe >= caPheMotLy) {
            lyDaPha++;
            caPhe -= caPheMotLy;

            System.out.printf("☕ Ly %d: Pha xong (Còn %dg)\n",
                lyDaPha, caPhe);
        }

        System.out.println("\n📊 TỔNG KẾT:");
        System.out.println("✅ Đã pha: " + lyDaPha + " ly");
        System.out.println("📦 Còn lại: " + caPhe + "g (không đủ)");
    }
}

Output:

📦 Bắt đầu pha với 500g cà phê

☕ Ly 1: Pha xong (Còn 482g)
☕ Ly 2: Pha xong (Còn 464g)
☕ Ly 3: Pha xong (Còn 446g)
... (tiếp tục đến ly 27)
☕ Ly 27: Pha xong (Còn 14g)

📊 TỔNG KẾT:
✅ Đã pha: 27 ly
📦 Còn lại: 14g (không đủ)

Ví Dụ 3: Menu Tương Tác​

import java.util.Scanner;

public class MenuQuanCafe {
    public static void main(String[] args) {
        Scanner scanner = new Scanner(System.in);
        boolean dangMoCua = true;
        int soLyDaBan = 0;

        while (dangMoCua) {
            System.out.println("\n☕ MENU QUÁN CAFÉ:");
            System.out.println("1. Pha Latte");
            System.out.println("2. Pha Cappuccino");
            System.out.println("3. Xem thống kê");
            System.out.println("4. Đóng cửa");
            System.out.print("\nChọn (1-4): ");

            int chon = scanner.nextInt();

            switch (chon) {
                case 1:
                    System.out.println("✅ Đã pha 1 ly Latte");
                    soLyDaBan++;
                    break;
                case 2:
                    System.out.println("✅ Đã pha 1 ly Cappuccino");
                    soLyDaBan++;
                    break;
                case 3:
                    System.out.println("📊 Số ly đã bán: " + soLyDaBan);
                    break;
                case 4:
                    dangMoCua = false;
                    System.out.println("\n🔒 Đóng cửa quán!");
                    System.out.println("📊 Tổng cộng đã bán: " + soLyDaBan + " ly");
                    break;
                default:
                    System.out.println("❌ Lựa chọn không hợp lệ!");
            }
        }

        scanner.close();
    }
}

Ví Dụ 4: Tìm Ước Số Chung Lớn Nhất (Euclidean)​

public class TinhUSCLN {
    public static void main(String[] args) {
        // Ví dụ: Tính tỷ lệ cà phê/sữa chuẩn nhất
        int caPhe = 48;   // ml
        int sua = 18;     // ml

        System.out.printf("🧮 Tìm tỷ lệ chuẩn cho %dml cà phê và %dml sữa\n\n",
            caPhe, sua);

        int a = caPhe;
        int b = sua;

        while (b != 0) {
            int temp = b;
            b = a % b;
            a = temp;
            System.out.printf("   a=%d, b=%d\n", a, b);
        }

        System.out.println("\n✅ Ước số chung lớn nhất: " + a);
        System.out.printf("📐 Tỷ lệ chuẩn: %d:%d (cà phê:sữa)\n",
            caPhe / a, sua / a);
    }
}

Output:

🧮 Tìm tỷ lệ chuẩn cho 48ml cà phê và 18ml sữa

   a=18, b=12
   a=12, b=6
   a=6, b=0

✅ Ước số chung lớn nhất: 6
📐 Tỷ lệ chuẩn: 8:3 (cà phê:sữa)

Ví Dụ 5: Đếm Ngược Giờ Nghỉ​

public class DemNguocGioNghi {
    public static void main(String[] args) throws InterruptedException {
        int gioNghi = 5;  // phút

        System.out.println("☕ Giờ nghỉ giải lao!\n");

        while (gioNghi > 0) {
            System.out.printf("⏰ Còn %d phút...\n", gioNghi);
            Thread.sleep(1000);  // Đợi 1 giây (giả lập)
            gioNghi--;
        }

        System.out.println("\n🔔 Hết giờ nghỉ! Quay lại làm việc!");
    }
}

🔥 Thực Hành Trong Quán​

Bài Tập 1: Nhập Đơn Hàng Đến Khi Xong​

import java.util.Scanner;

public class NhapDonHang {
    public static void main(String[] args) {
        Scanner scanner = new Scanner(System.in);
        int tongTien = 0;
        int soLy = 0;
        boolean tiepTuc = true;

        System.out.println("☕ NHẬP ĐỐN HÀNG (Nhập 0 để kết thúc)\n");

        while (tiepTuc) {
            System.out.print("Giá 1 ly (VND): ");
            int gia = scanner.nextInt();

            if (gia == 0) {
                tiepTuc = false;
            } else {
                tongTien += gia;
                soLy++;
                System.out.printf("   → Tạm tính: %,d VND (%d ly)\n\n",
                    tongTien, soLy);
            }
        }

        System.out.println("━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━");
        System.out.printf("✅ Tổng cộng: %,d VND (%d ly)\n", tongTien, soLy);

        scanner.close();
    }
}

Bài Tập 2: Tìm Số Fibonacci​

public class SoFibonacci {
    public static void main(String[] args) {
        // Ví dụ: Quy luật tăng giá theo tháng
        int n = 10;  // 10 tháng
        int a = 0, b = 1;
        int count = 0;

        System.out.println("📈 QUY LUẬT TĂNG GIÁ (Fibonacci):\n");

        while (count < n) {
            System.out.printf("Tháng %2d: +%d VND\n", count + 1, a);

            int next = a + b;
            a = b;
            b = next;
            count++;
        }
    }
}

Bài Tập 3: Đảo Ngược Số​

public class DaoNguocSo {
    public static void main(String[] args) {
        int soHoaDon = 12345;
        int daoNguoc = 0;

        System.out.println("🔢 Số hóa đơn gốc: " + soHoaDon);
        System.out.println("🔄 Đang đảo ngược...\n");

        int temp = soHoaDon;
        while (temp > 0) {
            int chuSo = temp % 10;
            daoNguoc = daoNguoc * 10 + chuSo;
            temp /= 10;

            System.out.printf("   Bước: daoNguoc=%d, temp=%d\n",
                daoNguoc, temp);
        }

        System.out.println("\n✅ Số đảo ngược: " + daoNguoc);
    }
}

Output:

🔢 Số hóa đơn gốc: 12345
🔄 Đang đảo ngược...

   Bước: daoNguoc=5, temp=1234
   Bước: daoNguoc=54, temp=123
   Bước: daoNguoc=543, temp=12
   Bước: daoNguoc=5432, temp=1
   Bước: daoNguoc=54321, temp=0

✅ Số đảo ngược: 54321

Bài Tập 4: Kiểm Tra Số Nguyên Tố​

public class KiemTraSoNguyenTo {
    public static void main(String[] args) {
        int soKhach = 29;  // Kiểm tra số khách

        System.out.println("🔍 Kiểm tra " + soKhach + " có phải số nguyên tố?\n");

        boolean laSoNguyenTo = true;
        int i = 2;

        while (i <= Math.sqrt(soKhach)) {
            if (soKhach % i == 0) {
                laSoNguyenTo = false;
                System.out.println("❌ Chia hết cho " + i);
                break;
            }
            i++;
        }

        if (laSoNguyenTo && soKhach > 1) {
            System.out.println("✅ " + soKhach + " là số nguyên tố!");
        } else {
            System.out.println("❌ " + soKhach + " không phải số nguyên tố");
        }
    }
}

⚠️ Những Lỗi Barista Thường Gặp​

Lỗi 1: Vòng Lặp Vô Hạn​

// ❌ SAI: Quên cập nhật điều kiện
int khach = 10;
while (khach > 0) {
    System.out.println("Phục vụ khách");
    // Quên khach--; → Lặp vô hạn!
}

// ✅ ĐÚNG: Phải cập nhật điều kiện
int khach = 10;
while (khach > 0) {
    System.out.println("Phục vụ khách");
    khach--;  // Giảm số khách
}

Lỗi 2: Điều Kiện Ban Đầu Sai​

// ❌ SAI: Điều kiện đã sai từ đầu
int khach = 0;
while (khach > 0) {  // 0 > 0 là false → không chạy!
    System.out.println("Phục vụ");
    khach--;
}

// ✅ ĐÚNG: Kiểm tra điều kiện ban đầu
int khach = 5;
while (khach > 0) {  // 5 > 0 là true → chạy được
    System.out.println("Phục vụ");
    khach--;
}

Lỗi 3: Thay Đổi Biến Điều Kiện Sai Hướng​

// ❌ SAI: Tăng thay vì giảm
int khach = 10;
while (khach > 0) {
    System.out.println("Phục vụ");
    khach++;  // Sai! khach càng lúc càng lớn
}

// ✅ ĐÚNG: Giảm đúng hướng
int khach = 10;
while (khach > 0) {
    System.out.println("Phục vụ");
    khach--;  // Đúng! Giảm dần về 0
}

Lỗi 4: Điều Kiện Phức Tạp Sai Logic​

// ❌ SAI: Logic sai
int caPhe = 100;
int sua = 50;
while (caPhe > 0 || sua < 0) {  // sua < 0 luôn false!
    System.out.println("Pha");
    caPhe -= 18;
}

// ✅ ĐÚNG: Logic đúng
int caPhe = 100;
int sua = 50;
while (caPhe >= 18 && sua >= 100) {  // Cả 2 đều đủ
    System.out.println("Pha Latte");
    caPhe -= 18;
    sua -= 100;
}

💡 Bí Quyết Của Barista​

  1. Luôn có điều kiện dừng: Tránh vòng lặp vô hạn
  2. Cập nhật biến điều kiện: Đảm bảo điều kiện thay đổi
  3. Kiểm tra điều kiện ban đầu: Có thể không chạy lần nào
  4. Dùng while khi không biết số lần: For khi biết trước
  5. Break để thoát sớm: Khi gặp điều kiện đặc biệt

🎓 Bạn Đã Học Được​

  • ✅ While loop = Lặp theo điều kiện (không biết trước số lần)
  • ✅ while (điều_kiện) = Kiểm tra trước mỗi lần lặp
  • ✅ Phải cập nhật điều kiện = Tránh vòng lặp vô hạn
  • ✅ Dùng khi: Không biết số lần, có điều kiện dừng
  • ✅ Khác for: For biết trước số lần, while linh hoạt hơn

☕ Món Tiếp Theo​

Đã biết lặp theo điều kiện! Giờ học lặp ít nhất 1 lần:

👉 Lặp Sau Kiểm Tra - Do-While Loops

💡 Lời Khuyên Cuối: While loop giống phục vụ khách - làm đến khi hết việc, không cần đếm! Luôn nhớ cập nhật điều kiện để không bị lặp vô hạn!