Skip to main content

📋 Menu Nhà Hàng - Maps

Chào mừng đến với bài học về Maps - hệ thống menu và tra cứu giá trong Bếp Á!

🎯 Món Ăn Hôm Nay​

Tưởng tượng bạn là quản lý nhà hàng với bảng giá:

  • Phở Bò → 50,000 VND
  • Bún Chả → 45,000 VND
  • Gỏi Cuốn → 30,000 VND

Khách hỏi "Phở bao nhiêu?" → Bạn tra menu → Trả lời "50,000 VND"

Đó chính là Map - bảng tra cứu key-value!

🥘 Maps Là Gì?​

Map = Menu nhà hàng (tra cứu món → giá)

// Menu: Tên món → Giá tiền
menu := map[string]int{
    "Phở Bò":    50000,
    "Bún Chả":   45000,
    "Gỏi Cuốn":  30000,
}

// Tra cứu giá
gia := menu["Phở Bò"]
fmt.Println(gia)  // 50000

🍜 Ẩn Dụ Nhà Hàng:

  • Key (Tên món) = Món khách gọi
  • Value (Giá) = Giá tiền phải trả
  • map[key] = Tra menu

👨‍🍳 Câu Chuyện Trong Bếp​

Sáng nay, quán phở của anh Hùng đông khách:

Tình huống 1: Khách hỏi giá

menu := map[string]int{
    "Phở Bò":    50000,
    "Phở Gà":    45000,
    "Bún Chả":   45000,
}

// Khách hỏi: "Phở Bò bao nhiêu?"
gia, coMon := menu["Phở Bò"]
if coMon {
    fmt.Printf("Phở Bò: %d VND\n", gia)
} else {
    fmt.Println("❌ Hết món rồi ạ!")
}

Tình huống 2: Cập nhật menu

// Thêm món mới
menu["Nem Rán"] = 25000

// Tăng giá do nguyên liệu đắt
menu["Phở Bò"] = 55000

// Xóa món hết nguyên liệu
delete(menu, "Bún Chả")

🎉 Kết quả: Map giúp quản lý menu dễ dàng!

📝 Công Thức Nấu (Code Examples)​

Ví Dụ 1: Tạo Menu Cơ Bản​

package main

import "fmt"

func main() {
    // Cách 1: Tạo menu trống
    menu := make(map[string]int)
    menu["Phở Bò"] = 50000
    menu["Bún Chả"] = 45000

    // Cách 2: Tạo menu có sẵn món
    menuDayDu := map[string]int{
        "Phở Bò":    50000,
        "Phở Gà":    45000,
        "Bún Chả":   45000,
        "Gỏi Cuốn":  30000,
        "Nem Rán":   25000,
    }

    fmt.Println("📋 MENU NHÀ HÀNG:")
    for mon, gia := range menuDayDu {
        fmt.Printf("%-15s: %d VND\n", mon, gia)
    }
}

Ví Dụ 2: Tra Cứu An Toàn​

func main() {
    menu := map[string]int{
        "Phở Bò":   50000,
        "Bún Chả":  45000,
    }

    // Khách gọi món
    monKhachGoi := "Cơm Tấm"

    // Tra menu an toàn
    gia, coMon := menu[monKhachGoi]

    if coMon {
        fmt.Printf("✅ %s: %d VND\n", monKhachGoi, gia)
    } else {
        fmt.Printf("❌ Xin lỗi, không có %s\n", monKhachGoi)
        fmt.Println("\n📋 Menu hiện có:")
        for mon := range menu {
            fmt.Println("- " + mon)
        }
    }
}

Ví Dụ 3: Map Với Struct - Thông Tin Chi Tiết​

type MonAn struct {
    Ten         string
    Gia         int
    ThoiGianNau int  // phút
    NguyenLieu  []string
}

func main() {
    menu := map[string]MonAn{
        "PHO_BO": {
            Ten:         "Phở Bò",
            Gia:         50000,
            ThoiGianNau: 10,
            NguyenLieu:  []string{"Thịt bò", "Bánh phở", "Nước dùng"},
        },
        "BUN_CHA": {
            Ten:         "Bún Chả",
            Gia:         45000,
            ThoiGianNau: 15,
            NguyenLieu:  []string{"Thịt nướng", "Bún", "Nước mắm"},
        },
    }

    // In thông tin món
    mon := menu["PHO_BO"]
    fmt.Printf("🍜 %s\n", mon.Ten)
    fmt.Printf("💰 Giá: %d VND\n", mon.Gia)
    fmt.Printf("⏱️  Thời gian: %d phút\n", mon.ThoiGianNau)
    fmt.Println("🥘 Nguyên liệu:")
    for _, nl := range mon.NguyenLieu {
        fmt.Println("  - " + nl)
    }
}

Ví Dụ 4: Đếm Món Đã Bán​

func main() {
    // Thống kê món đã bán
    daBan := map[string]int{}

    // Khách gọi món (giả lập)
    orderList := []string{"Phở Bò", "Bún Chả", "Phở Bò", "Gỏi Cuốn", "Phở Bò"}

    for _, mon := range orderList {
        daBan[mon]++  // Tăng số lượng
    }

    fmt.Println("📊 THỐNG KÊ MÓN ĐÃ BÁN:")
    for mon, soLuong := range daBan {
        fmt.Printf("%-15s: %d tô/phần\n", mon, soLuong)
    }
}

Ví Dụ 5: Map Lồng Nhau - Menu Theo Loại​

func main() {
    menuTheoLoai := map[string]map[string]int{
        "Món chính": {
            "Phở Bò":   50000,
            "Bún Chả":  45000,
            "Cơm Tấm":  40000,
        },
        "Món phụ": {
            "Gỏi Cuốn": 30000,
            "Nem Rán":  25000,
            "Chả Giò":  28000,
        },
        "Nước uống": {
            "Trà Đá":      5000,
            "Nước Chanh": 15000,
            "Sinh Tố":    25000,
        },
    }

    fmt.Println("📋 MENU THEO LOẠI:\n")
    for loai, danhSach := range menuTheoLoai {
        fmt.Printf("=== %s ===\n", loai)
        for mon, gia := range danhSach {
            fmt.Printf("%-15s: %d VND\n", mon, gia)
        }
        fmt.Println()
    }
}

🔥 Thực Hành Trong Bếp​

Bài Tập 1: Hệ Thống Đặt Món​

package main

import "fmt"

func main() {
    menu := map[string]int{
        "Phở Bò":   50000,
        "Bún Chả":  45000,
        "Gỏi Cuốn": 30000,
    }

    // Đơn hàng khách
    donHang := map[string]int{
        "Phở Bò":   2,
        "Gỏi Cuốn": 3,
    }

    fmt.Println("🧾 HÓA ĐƠN:\n")
    tongTien := 0

    for mon, soLuong := range donHang {
        gia := menu[mon]
        thanhTien := gia * soLuong
        tongTien += thanhTien

        fmt.Printf("%-15s x%d = %d VND\n", mon, soLuong, thanhTien)
    }

    fmt.Println("━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━")
    fmt.Printf("TỔNG CỘNG: %d VND\n", tongTien)
}

Bài Tập 2: Giảm Giá Theo Khách Hàng​

func main() {
    menu := map[string]int{
        "Phở Bò":   50000,
        "Bún Chả":  45000,
    }

    // Mức giảm giá theo loại khách
    giamGia := map[string]int{
        "VIP":      20,  // 20%
        "ThanhVien": 10,  // 10%
        "ThuongXuyen": 5,   // 5%
    }

    loaiKhach := "VIP"
    mon := "Phở Bò"
    giaGoc := menu[mon]

    phanTramGiam := giamGia[loaiKhach]
    soTienGiam := giaGoc * phanTramGiam / 100
    giaSauGiam := giaGoc - soTienGiam

    fmt.Printf("🍜 Món: %s\n", mon)
    fmt.Printf("👤 Loại khách: %s\n", loaiKhach)
    fmt.Printf("💵 Giá gốc: %d VND\n", giaGoc)
    fmt.Printf("🎉 Giảm %d%%: -%d VND\n", phanTramGiam, soTienGiam)
    fmt.Printf("💰 Thanh toán: %d VND\n", giaSauGiam)
}

Bài Tập 3: Quản Lý Tồn Kho​

func main() {
    // Số lượng tồn kho
    tonKho := map[string]int{
        "Phở Bò":   20,
        "Bún Chả":  15,
        "Gỏi Cuốn": 30,
    }

    // Khách đặt món
    monDat := "Phở Bò"
    soLuongDat := 5

    fmt.Printf("📦 Tồn kho %s: %d phần\n", monDat, tonKho[monDat])
    fmt.Printf("🛒 Khách đặt: %d phần\n", soLuongDat)

    if tonKho[monDat] >= soLuongDat {
        tonKho[monDat] -= soLuongDat
        fmt.Printf("✅ Đặt thành công!\n")
        fmt.Printf("📦 Còn lại: %d phần\n", tonKho[monDat])
    } else {
        fmt.Printf("❌ Không đủ hàng!\n")
        fmt.Printf("📦 Chỉ còn: %d phần\n", tonKho[monDat])
    }
}

⚠️ Những Lỗi Đầu Bếp Thường Gặp​

Lỗi 1: Map Chưa Khởi Tạo​

// ❌ SAI: Map nil không thể gán
func main() {
    var menu map[string]int
    menu["Phở"] = 50000  // Panic!
}

// ✅ ĐÚNG: Khởi tạo trước khi dùng
func main() {
    menu := make(map[string]int)
    menu["Phở"] = 50000  // OK
}

Lỗi 2: Không Kiểm Tra Key Tồn Tại​

// ❌ SAI: Không biết món có hay không
func main() {
    menu := map[string]int{"Phở": 50000}
    gia := menu["Bún"]
    fmt.Println(gia)  // 0 - Không biết có món hay không
}

// ✅ ĐÚNG: Kiểm tra trước khi dùng
func main() {
    menu := map[string]int{"Phở": 50000}
    if gia, ok := menu["Bún"]; ok {
        fmt.Println(gia)
    } else {
        fmt.Println("❌ Không có món này!")
    }
}

Lỗi 3: Map Không Giữ Thứ Tự​

// ❌ SAI: Mong đợi thứ tự cố định
func main() {
    menu := map[string]int{
        "Phở": 50000,
        "Bún": 45000,
        "Gỏi": 30000,
    }

    // Thứ tự in ra ngẫu nhiên mỗi lần chạy!
    for mon := range menu {
        fmt.Println(mon)
    }
}

// ✅ ĐÚNG: Dùng slice để giữ thứ tự
func main() {
    menu := map[string]int{
        "Phở": 50000,
        "Bún": 45000,
        "Gỏi": 30000,
    }

    // Danh sách thứ tự
    thuTu := []string{"Phở", "Bún", "Gỏi"}

    for _, mon := range thuTu {
        fmt.Printf("%s: %d VND\n", mon, menu[mon])
    }
}

Lỗi 4: Thay Đổi Map Khi Duyệt​

// ❌ SAI: Thay đổi map khi đang duyệt
func main() {
    menu := map[string]int{"Phở": 50000}

    for mon := range menu {
        delete(menu, mon)  // Nguy hiểm!
        menu["Bún"] = 45000  // Có thể lỗi!
    }
}

// ✅ ĐÚNG: Lưu keys trước, rồi mới thay đổi
func main() {
    menu := map[string]int{"Phở": 50000}

    keys := []string{}
    for mon := range menu {
        keys = append(keys, mon)
    }

    for _, mon := range keys {
        delete(menu, mon)
    }

    menu["Bún"] = 45000  // An toàn
}

💡 Bí Quyết Của Đầu Bếp​

  1. Luôn khởi tạo map: Dùng make() hoặc map[K]V{}
  2. Kiểm tra key tồn tại: Dùng value, ok := map[key]
  3. Map không có thứ tự: Dùng slice riêng nếu cần thứ tự
  4. Capacity cho map lớn: make(map[K]V, size) khi biết trước
  5. Tránh thay đổi khi duyệt: Lưu keys ra riêng trước

🎓 Bạn Đã Học Được​

  • ✅ Map = Bảng tra cứu key → value (Menu → Giá)
  • ✅ make() = Tạo map mới
  • ✅ map[key] = value = Thêm/sửa phần tử
  • ✅ value, ok := map[key] = Tra cứu an toàn
  • ✅ delete(map, key) = Xóa phần tử
  • ✅ for key, value := range map = Duyệt map

🍜 Món Tiếp Theo​

Menu đã có! Giờ cần đơn gọi món cho khách:

👉 Đơn Gọi Món - Structs

💡 Lời Khuyên Cuối: Map giống menu nhà hàng - càng rõ ràng, càng tra nhanh! Thực hành nhiều với map để quản lý dữ liệu hiệu quả như đầu bếp chuyên nghiệp!